کد مطلب:23498 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

در مورد وسواس و عوامل پيدايش و روشهاي پيشگيري و درمان آن توضيح دهيد.

وسواس يك بيماري عصبي و رواني است و روانشناسان و روانپزشكان امروزي آن را فكر و انديشه مداوم و مكرري مي دانند كه فرد مبتلا به آن علي رغم كوشش فراوان خود قادر نيست آن را از ذهن خويش خارج سازد اين افكار مزاحم كه بدون اختيار فرد به سراغ وي مي روند گاهي او را به تكرار برخي كارها و اعمال بي فائده وا مي دارد. هر چند وي به بيهودگي و عدم ضرورت و غيرمنطقي بودن آن عمل واقف است ولي نمي تواند از انجام آنها خودداري كند و زندگي عادي و عملكرد فرد را مختل مي كند و بسيار وقت گير است. و گاهي بخاطر تمسخر يا مخالفت علني يا ترحّم ديگران عمل تكراري خود را مخفي مي كند در اين اختلال چهار الگوي عمده علائم را مي توان يافت: 1- شايع ترين الگو، وسواس آلودگي و متعاقب آن اقدام به شست وشوي مكرر براي رفع آلودگي و يا كسب طهارت است. بنابراين عمل وسواس به شكل شستن يا تميز كردن است. 2- دومين الگوي شايع وسواس، وسواس ترديد و متعاقب آن اقدام جبري براي امتحان كردن است. مثلاً احتمال باز ماندن شيرگاز، كليد برق و... به سراغ فرد مي آيد و به دنبال آن چندين بار براي مطمئن شدن از بسته بودن شيرگاز و يا... به خانه برمي گردد و به اجاق گاز مثلاً سر مي زند. 3- افكار وسواسي سومين الگوي وسواس است اين افكار كه به طور تكراري و ناخواسته به سراغ فرد آمده و ذهن او را به خود مشغول مي كند محتواي اين افكار معمولاً عمل جنسي يا پرخاشگري يا آسيب رساندن است و از نظر بيمار غيرقابل تحمل و شرم آور است. 4- چهارمين الگو، كندي وسواس است. اين بيماران ساعتها وقت خود را صرف خوردن غذا يا اصلاح سر و صورت، مسواك يا آماده شدن براي خواب يا مرتب كردن لباسها مي كنند. لازم به ذكر است گاهي تركيبي از دو يا چند الگوي فوق به سراغ فرد مي آيد. عوامل مختلفي ممكن است باعث بروز اين بيماري شود: 1- گاهي ترشح ناموزون بعضي مواد شيميايي در مغز باعث به وجود آمدن اين بيماري مي شود كه شرح آن در كتب علمي قابل پي گيري است. 2- اضطراب نيز يكي از عوامل اين بيماري است كه البته گاهي علت آن اضطراب نيز براي فرد مبتلا به وسواس معلوم نيست. 3- گاهي بر اثر يك اتفاق مشكل آفرين و پرفشار مثل مرگ يكي از نزديكان يا بعضي مسائل جنسي يا بيماري وسواس رخ مي دهد. 4- عقده هاي فرو خورده، ناكامي هاي درون ريخته شده نيز گاهي باعث اين بيماري مي شود. 5- گاهي نيز احساس گناه كار بودن باعث وسواس شدن است. و عوامل ديگري كه در اين نوشتار نمي گنجد. اما درباره روشهاي پيشگيري و درمان وسواس بايد متناسب با عوامل مختلف كه در بالا بيان شد، رفتار كرد. روانشناسان و روانپزشكان هم از درمان دارويي براي مقابله با وسواس فكري يا وسواس عملي استفاده مي كنند و هم از درمان غيردارويي. در درمان غيردارويي، از الگوهاي مختلف براي كاهش اين اختلال بهره مي گيرند كه به برخي از آنها به طور اجمال اشاره مي كنيم زيرا از اين تكنيك ها متناسب با نوع و شدت و ضعف بيماري استفاده مي شود: 1- شناخت درماني، در اين روش طي جلسات مكرر و متعدد، بينش بيمار درباره تعارضهاي دروني خود به كمك روان درمان گر تغيير مي يابد. 2- رفتار درماني: روشهاي متعدد و متنوعي است از كارشناس مربوطه بيمار را به كارها و فعاليت هايي جهت كاهش سطح اضطراب و در نتيجه فكر يا عمل وسواس او وا مي دارد. 3- گاهي نيز روانشناس با ايجاد ارتباط با خانواده بيمار به كاهش ناهماهنگي هاي احتمالي در خانواده و تصحيح ارتباطات خانوادگي آنها مي پردازد. در مجموع براي اطلاعات بيشتر به كتاب «شناخت و درمان وسوسه و وسواس» نوشته محمود ارگاني بهبهاني از انتشارات مجمع ذخاير اسلامي و يا كتاب «درمان رفتاري وسواس» نوشته گيل اس استكتي ترجمه عباس بخشي پور رودسري و مجيد محمود عليلو از انتشارات نشر روان پويا (سال 1376)مراجعه كنيد.